Sinh viên vừa ra trường đã lỗi thời, nguy cơ thất nghiệp vì AI

Tại hội thảo “Đối thoại giữa doanh nghiệp và nhà trường” do trường Đại học quốc tế Hồng Bàng (HUI) vừa tổ chức, TS Nguyễn Tuấn Quỳnh CEO (Giám đốc điều hành – PV) Saigon Books, Chủ tịch Hội đồng cố vấn doanh nhân của trường này mang đến câu chuyện ông được mời hợp tác phát triển nội dung trên Tiktok 5 năm trước nhằm đưa ra giải pháp giải quyết nguy cơ thất nghiệp vì AI.

Khi đó, ông thấy rằng, những video clip trên nền tảng này không phù hợp nên từ chối hợp tác. 5 năm sau, ông giật mình nhận ra, Tiktok đang rất phổ biến và đó là một công cụ marketing và bán hàng cực kỳ quan trọng.

Ông tìm lại đối tác cũ và được chia sẻ rằng đã trễ một nhịp nhưng vẫn có cơ hội khi Tiktok sẽ cho ra đời Tiktok shop. Để nắm bắt cơ hội này, trong vài tháng qua, ông đã tìm kiếm những Tiktoker nổi tiếng ở Việt Nam hiện nay, có những người chỉ bằng tuổi con của mình để học từ họ, mời họ về dạy cho nhân viên của công ty.

Ông dẫn chứng, hướng đi này đã bước đầu thành công khi một cuốn sách xuất bản cách đây 5 năm chỉ bán được hơn 30.000 bản nhưng chỉ trong mấy tháng qua, nhờ Tiktok đã bán được thêm 70.000 bản.

Dẫn chứng câu chuyện cụ thể, TS Nguyễn Tuấn Quỳnh đúc kết: “Thực tế cuộc sống đang thay đổi quá nhanh. Công nghệ thay đổi quá nhanh, bản thân doanh nghiệp là người sống còn với việc kinh doanh của mình còn có lúc không theo kịp xu thế được thì chắc chắn sẽ luôn luôn có khoảng cách giữa đào tạo của nhà trường và thực tế cuộc sống.

Thay đổi là tất yếu. Đại học hay doanh nghiệp cũng vậy, đều cần tâm thế học hỏi liên tục và học hỏi suốt đời”.

Mang đến hội thảo một chiếc lót ly, ông Nguyễn Hoàng Anh Phi – Phó Tổng Giám đốc Khách sạn Sheraton cho biết, trước đây ở trong trường, ông được học cái ly hình tròn thì chiếc lót ly cũng hình đó. Sau này thực tế công việc cho thấy, chiếc lót ly được biến tấu thành bất cứ hình dáng gì.

Chỉ một ví dụ nhỏ đã cho thấy có sự thay đổi trong nghề nghiệp, giá trị sử dụng, kết cấu cũng như cách hiểu biết và biến tấu của xã hội mà trường học và doanh nghiệp đôi khi khó theo kịp.

Ông cũng thẳng thắn chỉ ra, một số trường đại học quan hệ với doanh nghiệp chỉ để nhờ gửi sinh viên qua thực tập, kiến tập hoặc tạo việc làm cho sinh viên, chưa đánh giá được giá trị qua lại.

“Tại sao không bán sản phẩm của trường cho doanh nghiệp?”, ông Phi đặt câu hỏi.

Lọt vào danh sách Under 30 châu Á năm 2022 (những gương mặt xuất sắc dưới tuổi 30 – PV), dù không phải là nhà sáng lập Tiki, ThS Ngô Hoàng Gia Khánh – nguyên Phó Chủ tịch Tiki, Founding CEO (Giám đốc sáng lập – PV) AI-based Fintech cho rằng, nhìn chung nhiều người lao động còn thiếu kỹ năng đặt câu hỏi, chọn lựa thông tin chính xác và độ lỳ lợm theo đuổi vấn đề từ đầu đến cuối. Không ít người vẫn còn tâm lý, tình trạng làm việc kiểu “đầu voi đuôi chuột”.

Là một chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực công nghệ, ông Khánh nhận thấy áp lực đến từ những thay đối công nghệ là rất lớn. Ông cảnh báo, sinh viên hiện nay sẽ khó khăn, phải cạnh tranh hơn rất nhiều so với 15-20 năm trước bởi những nhiều công việc đã bị máy móc thay thế.

“Các kỹ năng của sinh viên ra trường chưa gì đã lỗi thời. Tôi cho rằng các bạn nên sợ hãi dần và cố gắng chạy nhanh hơn bởi mình không thể đua kịp với AI” – ông Khánh nói.

Rút kinh nghiệm trong 18 năm đưa lao động Việt Nam đi làm việc tại nước ngoài, ông Nguyễn Hữu Nghĩa – Tổng Giám đốc Akane Group nhấn mạnh về sự rộng lớn, vô cùng của thế giới mà cả người dạy và người học đều phải xác định tâm thế điều đó để điều chỉnh mình đi đúng hướng, không bị trôi dạt, lúng túng.

Ông Nghĩa nhận xét, về mặt công nghệ, kiến thức, hoàn toàn có thể tin tưởng ở người lao động Việt vì khả năng học rất nhanh nhưng ngoại ngữ, văn hóa và tác phong lại đang bị mất điểm nhiều. Ông nhận ra rằng, nhiều nhân lực Việt khi ra nước ngoài rơi vào tình trạng tư tưởng chưa tự do nhưng hành vi cực kỳ phóng túng.

“Chúng ta đang đi rất nhanh để hội nhập nhưng có một thứ chưa được quan tâm, đó là tác phong và lối sống. Nhân lực Việt đang rất kém khi ra nước ngoài về vấn đề kỷ luật, yêu cầu đúng giờ, kỹ năng giao tiếp, chào hỏi, tại nơi sinh hoạt thì rất ồn ào, ăn nhậu lung tung… Chúng ta nghĩ quá lớn nhưng điều cơ bản lại chưa chú trọng. Điều này khiến chúng ta mất điểm rất nhiều”, ông Nghĩa nói.

Đưa doanh nghiệp vào trường học

Bàn về giải pháp nâng cao hiệu quả kết nối doanh nghiệp và nhà trường, PGS.TS Lê Khắc Cường – Phó Hiệu trưởng HIU nhấn mạnh, mối quan hệ chặt chẽ giữa nhà trường với doanh nghiệp là không thể thiếu.

“Vai trò của doanh nghiệp trong hoạt động đào tạo là cực kỳ quan trọng, là người đảm nhận việc thẩm định, chuẩn đầu ra cho giáo dục. Nhà trường cần xây dựng chương trình đào tạo chuẩn, gia tăng sự trải nghiệm cho sinh viên trong các hoạt động ngoại khóa, kỹ năng.

Đừng ngần ngại mở rộng mối quan hệ với các doanh nghiệp, “đưa doanh nghiệp vào trường học”, mời nhân sự tại doanh nghiệp tham gia giảng dạy thực tế. Kinh nghiệm của chúng tôi, bên cạnh đội ngũ giảng viên nhà trường còn có các giáo sư, bác sĩ giảng dạy tại khối ngành Sức khỏe và các CEO, doanh nhân thành đạt giảng dạy các khối ngành Kinh tế Quản trị, Công nghệ Kỹ thuật, Khoa học Xã hội”, ông Cường nói.

Những năm qua, việc chú trọng và đẩy mạnh việc hợp tác với các doanh nghiệp trong nước cũng như quốc tế không chỉ mang đến nhiều cơ hội thực tập, việc làm rộng mở cho sinh viên, mà còn giúp nâng cao chất lượng đào tạo.

Trở lại với câu chuyện thực tế của người sáng lập và điều hành Saigon Books, TS Nguyễn Tấn Quỳnh nhận định, những chương trình đào tạo trong nhà trường cần được xây dựng để không quá trễ với các trào lưu và nhu cầu thực tế.

Để làm chương trình đào tạo gắn được với thực tiễn, TS Nguyễn Tuấn Quỳnh cho rằng, cần có sự tham gia của doanh nhân, doanh nghiệp và phải tạo điều kiện cho sinh viên, giảng viên có nhiều thời gian nhất tại doanh nghiệp.

Ông Quỳnh nhấn mạnh tới việc giảng viên không phải là thợ giảng, lãnh đạo nhà trường, lãnh đạo khoa phải là những người có tư duy doanh nhân để sử dụng đội ngũ nhân lực có tri thức, giỏi nghề, giỏi chuyên môn, tạo điều kiện để người đứng lớp phát huy được giá trị của từng giờ dạy.

Nhà trường cũng cần xác định sinh viên không chỉ là những người đóng góp học phí mà còn là lực lượng lao động rất tiềm năng và sáng tạo, hoàn toàn có thể tạo ra giá trị của bản thân khi còn ngồi trên ghế nhà trường.

“Điều quan trọng hơn là cả hai đối tượng là doanh nhân và nhà trường chưa cảm thấy hết, chưa cảm nhận đúng được hết trách nhiệm của mình trong vấn đề liên quan đến đào tạo và đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội”, TS Nguyễn Tuấn Quỳnh nói và cho rằng doanh nghiệp cũng cần nhận thức sinh viên là tài sản tương lai của mình để tích cực tham gia vào hoạt động đào tạo của đại học.