Lao động làm việc ở nước ngoài của Việt Nam đang ở đâu so với các nước? “Chìa khóa của sự thành công” đối với lao động là gì?

Số lượng lao động đi làm việc ở nước ngoài liên tục gia tăng nhanh, bình quân mỗi năm gửi về nước khoảng hơn 2,5 tỷ USD nhưng chất lượng lao động chưa cao so với mặt bằng chung các nước trong khu vực và đâu là “chìa khóa” để giải quyết vấn đề này?.

Chất lượng lao động là vấn đề được các đại biểu nhận định tại Hội nghị truyền thông về xuất khẩu lao động do Cục Quản lý lao động ngoài nước và Tạp chí Lao động và Xã hội (Bộ LĐ-TB&XH) tổ chức tại Quảng Ninh.

 

Ông Nguyễn Gia Liêm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Lao động ngoài nước phát biểu tại Hội nghị

Đổi thay nhờ xuất khẩu lao động

Hoạt động XKLĐ đã và đang đóng góp quan trọng vào công tác giải quyết việc làm hàng năm, bình quân khoảng 10% tổng số lao động được giải quyết việc làm của cả nước. Với mức thu nhập tốt, nhiều lao động sau khi đi xuất khẩu lao động về nước đã có cuộc sống tốt hơn. Hiệu quả của chương trình XKLĐ không chỉ được đo, đếm bằng hàng tỷ USD mà người lao động từ hàng chục thị trường ngoài nước gửi về hàng năm, mà còn góp phần quan trọng vào việc phát triển kinh tế – xã hội ở các địa phương có đông người đi XKLĐ, làm thay đổi bộ mặt nhiều vùng quê với hệ thống hạ tầng khang trang, cùng với đó là tạo ra một đội ngũ nhân lực chất lượng cao được tôi luyện dài ngày trong môi trường làm việc tiên tiến, hiện đại, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế đất nước trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 hiện nay.

Lao động mất điểm vì kỷ luật kém

Trả lời câu hỏi lao động làm việc ở nước ngoài của Việt Nam đang ở đâu so với các nước? GS.TS Nguyễn Cảnh Toàn cho rằng, mặc dù số lượng lao động đi làm việc ở nước ngoài liên tục gia tăng nhanh nhưng chất lượng hiện vẫn còn thấp so với mặt bằng chung các nước trong khu vực.

Ông ví tiếng Anh là “chìa khóa” để người lao động mở cửa kho báu khi đi làm việc nhưng đây lại là một điểm yếu của lao động di cư Việt Nam. Cụ thể, các ứng viên Việt Nam có điểm trung bình IELTS là 5,78 điểm, thuộc nhóm trung bình thấp, đứng sau Malaysia (6,64 điểm); Philippines (6,53 điểm) và xấp xỉ Indonesia (5,79 điểm).

Lao động có trình độ chuyên môn cao vẫn chiếm một tỷ lệ rất khiêm tốn. Số lượng kỹ sư và kiến trúc sư đạt tiêu chuẩn ASEAN cũng thấp hơn so với nước bạn như: Indonesia và Myanmar.

Cũng theo PGS. TS Nguyễn Cảnh Toàn, sự chuẩn bị của lao động Việt Nam khi đến làm việc ở các nước khác nói chung còn yếu, thiếu nhiều mặt như: Đào tạo ngôn ngữ, trang bị tối thiểu về luật pháp, văn hóa, phong tục tập quán, lối sống của quốc gia nói trên, nên việc chấp hành luật pháp còn yếu kém; không hiếm xung đột vì độ hòa nhập, thích nghi còn yếu. Hiện tượng bỏ nơi làm việc, tự do làm việc ở nơi khác và trốn ở lại khi quá hạn, gây bức xúc dư luận và nhà cầm quyền nước sở tại, ảnh hưởng không nhỏ cho kế hoạch chung xuất khẩu lao động của Bộ LĐ-TB&XH.

Đồng tình với những phân tích trên, Lãnh đạo công ty cổ phần LMK Việt Nam cũng cho rằng, các điểm yếu của lao động Việt Nam là: Ngoại ngữ, ý thức tổ chức kỷ luật, tay nghề.

đặc biệt là tình trạng ý thức tổ chức kỷ luật của lao động Việt Nam kém hơn so với các các nước khác. Điển hình là tỷ lệ lao động Việt Nam bỏ trốn tại các nước vẫn cao dù cả phía Việt Nam và các nước đã có nhiều phương án tuyên truyền, kêu gọi lao động về nước đúng hạn hợp đồng. Thực tế, tỷ lệ lưu trú bất hợp pháp cao không chỉ làm xấu hình ảnh người Việt Nam cần cù, chịu khó mà đã làm gián đoạn chương trình hợp tác lao động.

Ở một góc độ khác, TS Trần Thị Minh Phương – Trường Đại học Lao động và Xã hội đưa ra là có những bộ phận lao động rủ nhau làm các công việc phi pháp như nấu rượu, buôn bán động vật hoang dã, lập bè nhóm gây mất đoàn kết, đánh chửi nhau… Những hiện tượng xấu khác là gây mất trật tự, mất vệ sinh, hút thuốc lá nơi ở, nơi công cộng, trốn vé tàu, xe, lừa lách vé cước điện thoại, Internet…

Dưới góc độ cơ quan quản lý, ông Nguyễn Gia Liêm, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Lao động ngoài nước chia sẻ, theo quy định của Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài, cùng với yêu cầu của thị trường lao động ngoài nước, các doanh nghiệp đã chủ động trong việc tổ chức đào tạo nghề, ngoại ngữ và bồi dưỡng kiến thức cần thiết cho người lao động trước khi đi làm việc ở nước ngoài.

Định hướng về việc sửa đổi luật thời gian tới, ông cho biết, một trong những vấn đề được quan tâm là về công tác đào tạo nghề và bồi dưỡng kiến thức. Theo đó, sẽ sửa đổi, bổ sung những quy định về dạy nghề, ngoại ngữ cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài cho phù hợp, nhằm khai thác có hiệu quả hệ thống giáo dục nghề nghiệp đã được đầu tư trong thời gian qua, đáp ứng tốt hơn nhu cầu lao động kỹ thuật của các thị trường tiếp nhận.

Ông Nguyễn Gia Liêm cũng nhấn mạnh đến việc thiết kế các chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, ngoại ngữ, các kỹ năng cần thiết cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài. Nhà nước có chính sách hỗ trợ đối với người lao động là đối tượng chính sách xã hội để học nghề, ngoại ngữ, bồi dưỡng kiến thức cần thiết; có chính sách hỗ trợ đào tạo nghề, ngoại ngữ cho người lao động đi làm việc ở những nước phát triển và có mức thu nhập cao trong một số ngành nghề, lĩnh vực đòi hỏi kỹ thuật mà trong nước đang có nhu cầu đẩy mạnh đào tạo, phát triển nguồn nhân lực./.

ST: LMK Viet Nam